By
Diede de Groot leidt het leven van een topsporter. Ze traint elke dag in haar rolstoel en met succes. Eind januari won ze het Australian Open, nadat ze in 2021 alle vier de grandslamtoernooien op haar naam had gezet én goud haalde op de Paralympische Spelen. Een unieke prestatie. Minder bekend is dat De Groot ook clinics geeft aan kinderen met een beperking. Haar advies voor hen: ‘Maak lol, zodat je het sporten heel lang vol zult houden. Daar gaat het om.’
De Servische tennisser Novak Djokovic staat nog even de pers te woord. Het is zondag 11 juli 2021 en hij heeft zojuist voor de zesde keer Wimbledon gewonnen. Hij is ontspannen. Eigenlijk heeft Djokovic maar een doel dit jaar: de Golden Grandslam (het winnen van de vier Grandslamtoernooien plus de olympische titel). Het Australische Open en Roland Garros heeft hij al op zak. Nu moet hij in augustus nog Olympisch Goud in Tokyo winnen en in september het US Open in New York. Van de daken heeft hij al geschreeuwd dat hij dat wil bereiken.
Even verderop zit een tennisster die iets bescheidener is, maar in 2021 tot nu toe minstens zo succesvol: Diede de Groot. Ook zij heeft vandaag Wimbledon gewonnen. En ook zij won de twee eerdere Grandslamtitels in Melbourne en Parijs. Tegen haar coach zegt ze even te willen wachten op Djokovic. Misschien wil hij wel met haar op de foto.
'Ik heb ook weleens geprobeerd te tennissen in een rolstoel', zei Djokovic tegen De Groot. 'Dat is niet te doen. Heel knap hoe jullie die sport zo eenvoudig laten lijken.'
Maar als de tennisser een kwartiertje later klaar is met de pers en hij richting Diede en haar coach loopt, maakt Djokovic’ vooruitgelopen manager al snel duidelijk dat er geen tijd is. Diede kijkt teleurgesteld. Als Djokovic haar echter in het oog krijgt, legt hij gelijk zijn spullen weg en stapt hij op haar af. Natuurlijk wil hij met haar op de foto. Djokovic zegt veel bewondering voor De Groot te hebben. ‘Ik heb zelf ook een paar keer geprobeerd te tennissen in een rolstoel. Dat is niet te doen. Heel erg knap hoe jullie die sport zo eenvoudig laten lijken. En zeker op een grasbaan waar de wielen nog meer weerstand hebben.’ Hij buigt voorover en kijkt met Diede in de cameralens. Diede toont haar trofee. Djokovic heeft de zijne helaas niet bij zich. Later die maand verliest de Servische tennisser al in de halve finale van de Spelen. Een Golden Grandslam zit er dus niet in. En ook zijn droom om een Grandslam te winnen vervliegt als hij in september de finale van het US Open verliest.
Als eerste enkelspeler sinds Steffi Graf
Dan presteert Diede de Groot na hun ontmoeting op Wimbledon beter. In Tokyo wint ze Goud op de Paralympische Spelen en in september wint ze het US Open. Als eerste enkelspeler na Steffi Graf in 1988 weet zij zo wel een Golden Grandslam in de wacht te slepen.
‘Het was inderdaad een heel bijzonder jaar’, blikt ze drie maanden later via zoom terug. Ze zit thuis op de bank en draagt een witte tennisblouse van Nike. Het is de maandag voor kerst. In het weekeinde werd ze nog Nederlands kampioen enkel- en dubbelspel. En zondag was haar 25ste verjaardag. Vandaag was echter weer een reguliere trainingsdag in Amstelveen. Op het Nationale Tenniscentrum waar ook alle andere toptennissers trainen, oefent ze dagelijks op de baan, en doet ze ook fysieke trainingen met de rolstoel: sprintjes trekken, draaien, om pionnetjes slalommen et cetera. Daarnaast traint ze er in het krachthonk en ze heeft mentale trainingen om nog beter met druk om te gaan.
Kortom, ze leidt het leven van een topsporter. En dat lag niet per se voor de hand. Diede de Groot werd in 1996 geboren in een gezin met twee oudere zussen dat niet heel sportief was. ‘Ik geloof dat mijn zussen momenteel zelfs helemaal niet aan sport doen. Mijn moeder wel. Zij is twee jaar geleden voor het eerst gaan tennissen. En hoewel ze ontdekte dat het een moeilijkere sport is dan ze dacht, tennist ze toch nog steeds.’
Gewoon de afwas doen
Vlak na haar geboorte bleek Diedes rechterbovenbeen korter te zijn dan haar linker. ‘Dat was schrikken voor mijn ouders’, zegt ze. En toch hebben ze haar erna altijd behandeld zoals ze ook met haar oudere zussen omgingen. Gewoon als een normaal kind dus. Met het prothesebeen dat ze op haar eerste verjaardag kreeg, leerde ze lopen. Later ging ze op de fiets met aangepaste rechtertrapper naar school. Net als haar zussen moest ook zij gewoon de afwas en andere klusjes in huis doen. ‘En mijn ouders waren gelukkig ook niet overbezorgd’, vertelt ze. ‘Ze dachten niet te moeilijk en lieten me er vaak zelf uitkomen. Ik weet nog dat ik een keer naar buiten ging met skeelers en een step. Niet heel verstandig, toch lieten ze me gaan. Toen ik inderdaad hard was gevallen, gaven ze me een kus op mijn bezeerde knie en zeiden ze rustig dat het misschien slim was om dat niet nog eens te doen, haha. Van zo’n opvoeding word je heel zelfstandig.’
Anders dan haar ouders en zussen bleek Diede wel sportief te zijn, en was ze competitief ingesteld. Hoewel ze dus kan lopen met een prothese – en dat in het dagelijks leven nog altijd zoveel mogelijk doet – wilde ze rolstoeltennis weleens proberen. Al vrij snel was ze verkocht. ‘Zelfs als ik ziek was, wilde ik geen enkele tennisles missen. Dat geeft wel aan hoeveel plezier ik toen al had in het spel.’ Enthousiast: ‘Het geeft gewoon een enorme kick als je heel hard moet rijden om een bal nog net te kunnen halen en om die dan toch goed weg te kunnen slaan. Dus dat een tegenstander je uitdaagt, en dat je dan vanuit verloren positie met een goede, voor onmogelijk gehouden slag toch weer in de rally kunt komen… Dat is echt een te gek gevoel. Zeker als je erna die rally ook nog weet te winnen.’
Rolstoeltennisland
Waar je bij Nederland misschien vooral denkt aan voetbal en schaatsen is ons land ook echt een rolstoeltennisland. Sinds 1988 is die sport een onderdeel op de Paralympische Spelen. En van de 49 gouden medailles die er sindsdien te winnen vielen, won Nederland er 23. Bij het dames paralympische enkelspel won Nederland altijd, en afgelopen zomer won voor het eerst een niet-Nederlandse zilver. In de acht edities van de Paralympische Spelen ervoor stonden er dus altijd twee Nederlandse rolstoeltennissters tegenover elkaar in de finale.
De Nederlandse Tennisbond KNLTB erkent rolstoeltennis inmiddels dan ook als volwaardige topsport. Fulltime kan De Groot zich erop richten. ‘De buitenwereld kijkt nog weleens vreemd op als ik vertel hoe vaak ik als rolstoeltennisster train en dat ik geen werk ernaast heb. Grappig genoeg is dat nog niet voor iedereen vanzelfsprekend, maar bij de sportbonden zijn paralympische sporten volledig geaccepteerd. Dat moet ook wel, want het niveau is internationaal enorm gestegen de laatste jaren.’
Grote ster in rolstoeltennis uit het verleden is Esther Vergeer. Zeven keer won zij Goud op de Paralympische Spelen. Daarnaast won ze tussen 2002 en 2012 21 grandslamtitels in het enkelspel en evenveel in het dubbelspel. ‘Een unieke prestatie’, zegt De Groot vol bewondering. ‘En het enkelspel bij Wimbledon was er in haar jaren nog niet eens. Anders had ze nog veel meer titels gewonnen en zeker ook net als ik een Golden Grandslam.’ Ze ontmoette haar voor het eerst bij een jeugdclinic die Vergeer gaf toen De Groot een jaar of zeven was. ‘Daar zat ik dan met twintig andere kinderen om me heen. Altijd had ik al tegen haar opgekeken. Esther was echt een voorbeeld voor me.’
Iemand met wie je je volledig kunt identificeren
Na even nadenken: ‘Het is heel belangrijk om zo’n rolmodel te hebben, iemand met wie je je volledig kunt identificeren.’ Destijds was Vergeer eigenlijk de enige paralympische sporter die veel media-aandacht kreeg en serieus genomen werd als topsporter, vervolgt De Groot. ‘Zo heeft ze destijds de weg voor ons kunnen vrijmaken en liet ze zien dat je ook als rolstoeltennisster professioneel en succesvol kunt zijn. Daarin was zij een voorloper. Esther trainde fulltime en ging naar alle grandslams, die ze dan ook vaak won, haha.’
Als Vergeer in 2012 stopt met rolstoeltennis wordt ze een soort mentor voor De Groot. ‘Esther kwam kijken naar mijn trainingen en naar wedstrijden en dacht met me mee hoe ik mijn doelen kon bereiken.’ Dolgraag wilde De Groot naar de Spelen van Rio in 2016, maar daar stond ze toen nog ver vanaf. ‘Esther raadde me aan wat grotere toernooien te spelen, maar adviseerde me ook om sponsoren te zoeken zodat ik het professioneler kon gaan aanpakken. Uiteindelijk heb ik Rio toen weten te halen, al was dat wel op het nippertje, haha.’
Inmiddels vervult Vergeer een andere rol en zien ze elkaar minder vaak. Wel was ze chef de mission bij de Paralympische Spelen in Tokio en zag ze hoe haar voormalige pupil de finale won. ‘Dat was wel een spannend dingetje hoor’, zei De Groot eerder al in de podcast Helden. ‘Ik dacht toch steeds van zou zij het net zo spannend vinden, en vindt ze wel dat ik goed genoeg speel. Dat soort gedachtes gingen er wel door mijn hoofd.’ Uiteindelijk kon ze dat toch parkeren en met de winst ervandoor gaan.
Leren wat er allemaal mogelijk is
Andersom is Diede nu ambassadeur van de Esther Vergeer Foundation, en geeft ze in die rol zelf rolstoeltennisclinics aan kinderen. ‘Het is heel erg leuk om die kids een leuke dag te bezorgen en ze te enthousiasmeren. Natuurlijk hoeven ze niet de topsport in. Ze moeten vooral plezier maken. Het gaat er bij sport niet alleen om dat je beweegt om gezond en fit te blijven. Minstens zo belangrijk is het dat kinderen op de sportclub vrienden en vriendinnen maken, en dat ze leren wat er allemaal mogelijk is. Dat geldt zeker voor kinderen met een beperking. Als ze op de tennisbaan zien dat andere kinderen vanuit hun rolstoel wel een bal van de grond kunnen oprapen, dan zullen zij dat ook proberen. Zo kunnen ze zelfredzamer worden en krijgen ze meer zelfkennis.’
‘Als je ziet dat dat andere kinderen vanuit hun rolstoel wel een bal van de grond kunnen oprapen, dan ga je dat ook proberen. Zo word je zelfredzamer en krijg je meer zelfkennis.’
De Esther Vergeer Foundation heeft daarom zoveel mogelijk tennisclubs willen overtuigen om ook rolstoeltennis aan te bieden. Met succes, zegt De Groot. ‘Waar clubs daar vroeger nauwelijks voor open stonden, zijn er nu op veel plekken in het land wel verenigingen waar wel een coach is die rolstoeltennisles willen geven. Het begint steeds gebruikelijker te worden. In de opleiding tot tennisleraar van KNLTB zit rolstoeltennis nu ook standaard in het pakket.’
En is Diede de Groot nu zelf ook het voorbeeld voor veel kinderen, zoals Esther Vergeer dat voor haar was? Ze moet lachen. ‘Daar ben ik helemaal niet mee bezig, haha. Ik wil gewoon heel goed presteren op de tennisbaan, en als dat er dan voor zorgt dat kinderen naar mij kijken en daar misschien inspiratie uithalen is dat natuurlijk prachtig!’
Grote foto in The New York Times
Maar dan moet er wel voldoende media-aandacht zijn voor Paralympische sporten. De Groot ziet dat die aandacht toeneemt. ‘Na mijn overwinning in Tokyo werd ik overspoeld met interviewverzoeken. Zelfs in The New York Times stond een grote foto van me met een advertentie. En zo goed doen de Amerikaanse media het niet eens. De acceptatie van paralympische sporters is daar een stuk minder dan hier. Engeland doet het veel beter. Dat land gaat voorop. Toen de Spelen in 2012 in Londen werden gehouden waren de stadions uitverkocht.’ En Nederland? ‘We doen het zeker niet slecht. Wat heel goed is, is dat de media-aandacht heel verspreid is. Een jaar of tien geleden ging alle aandacht naar een of twee paralympische atleten. Nu worden er verhalen gemaakt over verschillende sporters. Dat is een goed teken. Ik hoop dat dat steeds verder zal worden uitgebreid.’
Tot slot wil Diede kinderen met een beperking nog op het hart drukken vooral te gaan sporten. ‘Je wordt zelfredzamer, en je zult veel vrienden maken.’ En als je al sport, blijf het dan vooral doen, voegt ze toe. ‘Maak lol, zodat je het heel lang vol zult houden.’
Een kleine twee weken na het gesprek reist Diede de Groot naar Australië waar ze in Melbourne de eerste Grand Slam van 2022 zal spelen. Opnieuw won ze de finale. Glansrijk: in 6-1 en 6-1. Het was de vierde keer dat ze het toernooi won, en haar zesde Grand Slam-overwinning op rij, en de dertiende in totaal. Ook won ze in Melbourne in het dubbelspel de finale.
Meer informatie
Om te kunnen sporten hebben mensen met een beperking vaak hulpmiddelen nodig, zoals een rolstoel of prothese. De toegang tot dit soort hulpmiddelen is een belangrijk mensenrecht. Uit de jaarlijkse rapportage 2021 van het College bleek echter dat mensen met een beperking nog steeds onnodig veel problemen ervaren bij het aanvragen van hulpmiddelen. Bijvoorbeeld door ingewikkelde procedures, een gebrek aan maatwerk of het telkens opnieuw moeten bewijzen dat je een beperking hebt. Lees hier meer over de rapportage, de toegang tot hulpmiddelen en het VN-verdrag handicap.
